Zasadą na gruncie prawa podatkowego jest to, że rodzice, opiekunowie prawni, jak również rodzina zastępcza, mogą uwzględnić w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36 i PIT-37, tzw. „ulgę prorodzinną” na każde małoletnie dziecko (ulga nie przysługuje, gdy uzyskują oni dochody opodatkowane 19% stawką podatku lub przychody z działalności gospodarczej opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym). Natomiast, zgodnie z art. 27f ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 roku (Dz.U. 2016.2032) prawo do odliczenia od dochodu „ulgi prorodzinnej” przysługuje również rodzicom, opiekunom prawnym lub rodzinie zastępczej, wychowującej już pełnoletnie dzieci niepełnosprawne, pod warunkiem otrzymywania przez nie jednego ze świadczeń: renty socjalnej, zasiłku lub dodatku pielęgnacyjnego. Ulgi te, dla przypomnienia wynoszą: 92,67 zł na pierwsze i drugie dziecko, 166,67 zł na trzecie dziecko, 225 zł na każde kolejne dziecko i są wykazywane w formularzu PIT/O.
W niniejszym artykule przedstawiam problematykę związaną z prawem do odliczenia „ulgi prorodzinnej”, przysługujące opiekunom prawnym, ustanowionym dla osoby pełnoletniej niepełnosprawnej ubezwłasnowolnionej całkowicie, którzy są jednocześnie krewnymi tej osoby.
Powyższe zagadnienie było przedmiotem rozpoznania przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, na skutek złożenia wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.
W swoim stanowisku, dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, stwierdził, że opiekunowie prawni pełnoletnich osób niepełnosprawnych, ustanowieni już po uzyskaniu pełnoletności przez te osoby, będący ich krewnymi, nie mają prawa do zastosowania „ulgi prorodzinnej”.
Interpretacja ta, została wydana na podstawie następującego stanu faktycznego. Osoba niepełnosprawna w wieku 61 lat, niezdolna do samodzielnej egzystencji, mająca znaczny stopień niepełnosprawności, otrzymuje rentę rodzinną i socjalną oraz dodatek pielęgnacyjny - jest chora od urodzenia. Opiekun prawny został ustanowiony przez sąd, gdy osoba niepełnosprawna miała już 59 lat i jest jej bliskim krewnym. Ponadto, opiekun prawny zamieszkuje z osobą niepełnosprawną w jednym mieszkaniu i opiekuje się nią.
Elementem decydującym, w kwestii możliwości uzyskania „ulgi prorodzinnej” we wskazanej wyżej sytuacji jest prawidłowe określenie pojęcia „dziecko”, zawartego w art. 27f ust. 6 oraz art. 6 ust. 4 w/w ustawy. Należy zaznaczyć, że na gruncie tej ustawy próżno szukać definicji pojęcia "dziecko". Co do zasady bowiem, ulga przysługuje na dzieci małoletnie, a jedynie pod pewnymi warunkami podatnicy mogą również korzystać z ulgi w przypadku dzieci pełnoletnich. Podkreślenia wymaga, że art. 27f ust. 6 w/w ustawy, na warunkach tam określonych, umożliwia podatnikom kontynuację korzystania z ulgi na dzieci, gdy dzieci stały się pełnoletnie. Korzystanie z ulgi na dzieci jest możliwe także po uzyskaniu pełnoletności przez dziecko będące pod jego opieką, o ile podatnik utrzymuje pełnoletnie dziecko.
Zdaniem organów podatkowych, z powyższych przepisów wynika zamiar ustawodawcy, aby odliczenie od podatku dotyczyło dzieci, rozumianych zgodnie ze znaczeniem jakie nadaje mu Słownik Języka Polskiego PWN. Według słownika „dziecko” to: „człowiek od urodzenia do wieku młodzieńczego"; „syn lub córka, niezależnie od wieku". Przenosząc te definicje na grunt przepisów podatku dochodowego od osób fizycznych, można by uznać, że dzieckiem, niezależnie od wieku, można być wyłącznie dla rodziców. Jednak zdaniem organu podatkowego, takie rozumienie pojęcia „dziecka" pozbawiałoby prawa do ulgi niektórych opiekunów prawnych, czy rodziny zastępcze. Jeżeli zatem podatnik został opiekunem prawnym dziecka małoletniego i dziecko z nim zamieszkiwało, a następnie dziecko stało się pełnoletnie, otrzymywało zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną, a podatnik nadal je utrzymywał w wykonywaniu ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, to w takiej sytuacji nie można odmówić prawa do ulgi.
Z inną sytuacją mamy do czynienia, gdy podatnik staje się opiekunem prawnym pełnoletniego ubezwłasnowolnionego krewnego. W takim przypadku nie można mówić o kontynuacji prawa do ulgi powstałego przed uzyskaniem pełnoletniości przez dziecko.
Dlatego też, przedstawiona powyżej sytuacja nie daje podstaw do skorzystania przez opiekuna prawnego osoby niepełnosprawnej z ulgi, o której mowa w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
