SPORT OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Dyscypliny sportowe osób niepełnosprawnych

Sport osób niepełnosprawnych dzieli się na sport rekreacyjny oraz wyczynowy. Definicja sportu dla osób z dysfunkcjami narządu ruchu, ma ten sam cel oraz znaczenie co u osób pełnosprawnych. Zawodnicy przede wszystkim mogą stawać czoła wyzwaniu, stanąć w rywalizacji i powalczyć o swój życiowy sukces.

 

W Polsce występuje kilka sportowych organizacji zrzeszających osoby niepełnosprawne. Jedną z najstarszych jest sportowo - rehabilitacyjny Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „START”, który funkcjonuje od 1952 roku. Początkowo związek skupiał się na działalności rekreacyjno - sportowej, natomiast od roku 1972 jego reprezentanci wystąpili na letnich Igrzyskach Paraolimpijskich. Zadaniem STARTU jest szkolenie sportowców przygotowujących się do najważniejszych imprez sportowych (ME, MŚ, Igrzyska), ale także przyciąganie do sportu nowych, młodych zawodników. Sportowe Stowarzyszenie Inwalidów „Start”, w podstawowych formach swojej działalności ma: szkolenia sportowe w różnych dyscyplinach sportowych dla osób niepełnosprawnych, organizowanie turnusów rehabilitacyjnych i imprez turystycznych oraz organizowanie zawodów sportowych, obozów sportowych, sportowych wakacji zimowych i letnich dla młodzieży. Organizacja "Start" skupia ponad 170 sekcji w wielu dyscyplinach sportowych, w tym m.in. lekką atletykę, pływanie, tenis stołowy, łucznictwo, koszykówkę na wózkach, szermierkę, piłkę siatkową stojącą i siedzącą, narciarstwo, tenis na wózkach, boccię i turystykę. W stałych zajęciach sportowych, systematycznie uczestniczy ponad 4 tysiące osób. Głównymi kierunkami oddziaływań stowarzyszenia są przede wszystkim organizacje imprez sportowych oraz Mistrzostw Polski w poszczególnych dyscyplinach sportowych. Stowarzyszenie zajmuje się także prowadzeniem treningów, zajęć sportowych w różnych dyscyplinach, z których mogą korzystać wszystkie osoby niepełnosprawne, szkolnictwem, czy nauczaniem i dokształcaniem trenerów, instruktorów zajmujących się osobami niepełnosprawnymi. Istotną kwestią w kierunkach rozwoju stowarzyszenia jest promocja nowych dyscyplin sportowych i propagowanie sportu u osób niepełnosprawnych.

Od roku 1995 aktywnie rozwija się Integracyjne Stowarzyszenie Rehabilitacyjno-Sportowe „Culani”, które działa w szerokim środowisku osób z niepełnosprawnościami. Od lat realizuje ono program „TWOJA SZANSA - sprawni poprzez sport”. Stowarzyszenie jest dla osób z niepełnosprawnością ruchową, w każdym wieku, w sekcjach sportowych, rekreacyjnych oraz hobbystycznych takich jak: pływanie, szermierka na wózkach, wędkarstwo, curling na wózkach oraz boccia. W zajęciach CULANI mogą brać udział osoby z poważnymi uszkodzeniami narządów ruchu, jak i zdrowe. Większość działań podejmowana jest poprzez wysiłek, możliwości i potrzeby sportowców z danymi dysfunkcjami. Poza zajęciami sportowymi, uczestnicy mogą korzystać i rozwijać swoje zainteresowania w wyjazdach krajoznawczych. Systematyczne spotkania odbywają się w różnych miejscach i na różnych obiektach. Istnieje możliwość korzystania z aktywności, w zależności od stopnia sprawności, formy rehabilitacji i rekreacji.

W Polsce, od 1998 roku istnieje Polski Komitet Paraolimpijski, którego głównymi celami są propagowanie i upowszechnianie zasad oraz idei paraolimpizmu, czy organizowanie sportu dla osób niepełnosprawnych w Polsce. Skupia się on również na przygotowywaniu do uczestnictwa polskiej reprezentacji w Igrzyskach Paraolimpijskich.

Wśród innych organizacji zajmujących się sportem osób niepełnosprawnych należy wziąć pod uwagę te organizacje, które w swoich statutach prowadzą zajęcia dla dyscyplin, które występują w Igrzyskach Olimpijskich oraz Mistrzostwach Świata i Europy. Możemy wśród nich wyróżnić:

- Polskie Towarzystwo Społeczno – Sportowe "Sprawni Razem", które jest aktywnym członkiem Międzynarodowej Federacji Sportowej dla Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie (INAS-FID) oraz Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego, którego jest współzałożycielem. Jego głównym celem działalności jest promocja i szeroka popularyzacja sportu, jako ważnego elementu aktywnego wypoczynku, wśród dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie, czyli wśród uczniów oraz absolwentów szkół specjalnych. Stowarzyszenie PTSS organizuje dla osób niepełnosprawnych atrakcyjne zajęcia i imprezy sportowe w lekkoatletyce, piłce ręcznej, tenisie, kolarstwie i żeglarstwie oraz narciarstwie biegowym i zjazdowym. Realizacja programu jest możliwa dzięki organizacji i aktywności 43. Oddziałów terenowych i 16. Oddziałów Wojewódzkich PTSS "Sprawni - Razem" oraz 23. Uczniowskich Klubów Sportowych, co pozwala dotrzeć do praktycznie każdego miejsca w kraju. Stowarzyszenie "Sprawni - Razem" ma za sobą osiągnięcia między-narodowe takie jak: dwa brązowe medale w narciarstwie biegowym Danuty Poznańskiej na Igrzyskach Paraolimpijskich w Nagano (1998) oraz 25 medali, w tym 5 złotych - 29 osobowej ekipy PTSS "Sprawni-Razem" podczas Paraolimpiady w Sydney 2000. W roku 2002 sportowcy z PTSS zdobyli na Mistrzostwach Świata i Europy w sumie 68 medali. 33 z nich stawały na najwyższym miejscu podium.

- Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym „Koło” w Elblągu oferuje zajęcia klubów sportowych, które wpływają nie tylko na poprawę sprawności ruchowej, ale także na podniesienie samooceny i zwiększenie poczucia własnej wartości. Sport wymaga od zawodników zaangażowania, wykazania się oraz aktywnej i samodzielnej pracy, co pozwala również na rehabilitację społeczną osób niepełnosprawnych intelektualnie.

W ramach sekcji prowadzone są następujące kluby:

Klub kajakarsko-pływacki „Wodniak”

Zajęcia odbywają się na basenie, gdzie osoby doskonalą umiejętności pływania. Prowadzone są również treningi kajakowe na przystani kajakowej Bryza w Elblągu. Zajęcia z pływania i treningi kajakowe umożliwiają pokonywanie własnych lęków i uświadamiają własną sprawność fizyczną.

Klub pięcioboju „ONI na piątkę”

Pięciobój nowoczesny łączy różne dyscypliny. Kształtuje on wszechstronność zawodnika i stosuje się w nim tzw. trening przekrojowy, polegający na praktykowaniu kilku dyscyplin sportu lub różnorodnych ćwiczeń. Uczestnicy z niepełno-sprawnością intelektualną trenują tu szermierkę, strzelanie oraz biegi przełajowe.

Klub sportowy judo „Sakura”

Judo stosowane jest jako terapia dla osób niepełnosprawnych w celu poczucia społecznej wartości, otwierania się do aktywnego życia w społeczności lokalnej, podnoszenia samooceny oraz nawiązywania współpracy z grupą.

Klub survivalowy „Przetrwania i Przygody”

W ramach zajęć uczestnicy mają możliwość aktywnego spędzania czasu wolnego poprzez udział w rajdach i pieszych wycieczkach oraz zbiórkach prowadzonych w oparciu o harcerski system wychowawczy.

Klub Piłki Nożnej

Udział biorą osoby niepełnosprawne, często z dysfunkcjami fizycznymi. Poprzez udział w takich zajęciach sportowych stają się bardziej samodzielni oraz zauważają, że pomimo swojej niepełnosprawności są w stanie być niezależni. W wyniku ćwiczeń zwiększa się ich refleks i zwinność oraz poprawiają swoją sprawność w poruszaniu się wśród osób niepełnosprawnych fizycznie. Treningi pozwalają na wzmocnienie siły mięśni, koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz ogólnej sprawności ruchowej.

Klub Tenisa Stołowego

Tenis stołowy jest dobrą formą rehabilitacji ruchowej dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Istotną cechą jest tu sprawność kończyn górnych, refleks i zwinność. Prawidłowe sekwencje ruchów ćwiczone są na zajęciach, które umożliwiają lepszą kontrolę.

Osoby niepełnosprawne jeżdżą na nartach, pływają, podnoszą ciężary, tańczą, uprawiają szermierkę, boks, grają w szachy, piłkę nożną, czy grają w rugby. Uprawiają i trenują bardzo wiele dyscyplin sportowych. Jest to nie tylko atrakcyjna forma aktywności w ich życiu, ale przede wszystkich pewien etap realizowania się w nim, właśnie poprzez sport, który nadaje sens dalszej pracy i spełniania swoich marzeń.