Każdego roku wzrasta liczba osób niepełnosprawnych, decydujących się na podjęcie kształcenia na uczelniach wyższych. W związku ze zbliżającym się nowym rokiem akademickim, pragniemy przypomnieć, jakie prawa posiada student będący osobą niepełnosprawną, jakie obowiązki wobec tych osób mają uczelnie wyższe oraz wskazać możliwe źródła dofinansowania.
Aktem prawnym określającym prawa studentów będących osobami niepełnosprawnymi, jest przede wszystkim ustawa z dnia 27 lipca 2005 roku – prawo o szkolnictwie wyższym. Zgodnie z przywołaną ustawą, podstawowym zadaniem uczelni jest stwarzanie osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia oraz w badaniach naukowych. Natomiast to regulamin studiów, którego obowiązek opracowania ma każda uczelnia, określa sposób dostosowania organizacji i właściwej realizacji procesu dydaktycznego do szczególnych potrzeb studentów będących osobami niepełnosprawnymi, w tym dostosowania warunków odbywania studiów do rodzaju niepełnosprawności. Natomiast art. 162 ust. 6 w/w ustawy oraz §2 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa wyższego z dnia 25 września 2014 roku w sprawie warunków jakim muszą odpowiadać postanowienia regulaminu studiów w uczelniach, kładzie szczególny nacisk na określenie warunków i trybu rekrutacji w przypadku egzaminów wstępnych, które powinny uwzględniać potrzeby kandydatów na studia, będących osobami niepełnosprawnymi.
Do dostosowania organizacji toku studiów do potrzeb osób niepełnosprawnych, zobligowane są władze uczelni, poprzez adaptacje zajęć, zaliczeń i egzaminów oraz przyznawania urlopów dziekańskich.
Przykładowo, student będących osobą niepełnosprawną ma prawo do:
- doboru odpowiednich form wsparcia edukacyjnego, dostosowanych do indywidualnych potrzeb związanych z niepełnosprawnością oraz do specyfiki studiowanego kierunku,
- dostosowania materiałów edukacyjnych/dydaktycznych,
- zapewnienia tłumacza języka migowego,
- szkoleń umożliwiających orientację przestrzenną na terenie uczelni,
- dostępu do wyposażenia w uczelnianej wypożyczalni sprzętu dla niepełnosprawnych, urządzeń specjalistycznych wspomagających proces dydaktyczny,
- odpowiedniej organizacji zajęć wychowania fizycznego,
- zakupu literatury specjalistycznej i naukowej.
Sposoby realizacji wskazanych obowiązków, w zależności od uczelni mogą się różnić. Dostosowanie procesu kształcenia, może polegać na adaptacji zajęć poprzez możliwość ich nagrywania czy otrzymywania materiałów dydaktycznych od wykładowców (w formie elektronicznej, w powiększonej czcionce). Natomiast formy adaptacji zaliczeń i egzaminów, mogą polegać na wydłużeniu czasu ich trwania, umożliwieniu zdawania egzaminów pisemnych przy komputerze ze specjalistycznym oprogramowaniem, otrzymywania arkuszy egzaminacyjnych w powiększonej czcionce.
Dodać należy, że z budżetu państwa uczelnia publiczna ma możliwość otrzymania dotacji na dofinansowanie lub finansowanie kosztów służących kształceniu studentów i doktorantów, będących osobami niepełnosprawnymi oraz stwarzania im warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia.
Dodatkowo, studenci będący osobami niepełnosprawnymi mogą ubiegać się o pomoc materialną, zgodnie z ustawą prawo o szkolnictwie wyższym, w formie stypendium: socjalnego, specjalnego dla osób niepełnosprawnych, rektora dla najlepszych studentów, ministra za wybitne osiągnięcia. Wszystkie wskazane formy wsparcia dotyczą również studentów będących osobami niepełnosprawnymi. Osoby te mogą starać się o wsparcie finansowe, z programów skierowanych wyłącznie do takich osób, jak na przykład stypendium specjalne oraz dofinansowanie pochodzące ze środków PFRON. Organ ten prowadzi pilotażowy program Aktywny Samorząd Moduł II – pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym.
Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych może otrzymywać student z tytułu niepełnosprawności, na studiach stacjonarnych, zaocznych, wieczorowych, na studiach pierwszego stopnia, drugiego stopnia, na jednolitych studiach magisterskich oraz na studiach doktoranckich, na uczelniach publicznych i prywatnych, niezależnie od wieku.
Oprócz środków uczelnianych, niepełnosprawni studenci mogą liczyć na dofinansowanie pochodzące ze środków PFRON. Adresatem pomocy w module II jest osoba niepełnosprawna, która posiada znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności oraz pobiera naukę w szkole wyższej (publicznej i prywatnej). Wnioski o przyznanie w/w dofinansowania można składać w terminie do dnia 10 października 2017 roku.
