SPORT OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Życie wśród barier

Sportowiec to osoba uprawiająca daną dyscyplinę sportową. Sportowcem nazywamy każdą osobę walczącą o tytuły mistrzowskie, jak i taką, która amatorsko wykonuje daną dyscyplinę.

 

Sport osób niepełnosprawnych obejmuje różnorodne dyscypliny, aktywności fizycznej i umysłowej, połączone ze współzawodnictwem oraz wykonywane indywidualnie, bądź takie przy współudziale osób sprawnych (np. dyscypliny zespołowe w których rywalizują między sobą drużyny złożone z osób z niepełnosprawnością intelektualną i osób pełnosprawnych na osobnym poziomie sportowym; kolarstwo osób niewidomych (tandemy) – przewodnikiem może być osoba widząca prawidłowo jako pilot, która również ma wkład w wynik rywalizacji).

Sport niepełnosprawnych stanowi przyjęte w społeczeństwie różnego rodzaju formy rozgrywek i zawodów sportowych, dostosowanych oraz zakwalifikowanych do określonych grup sportowych i klas startowych. Jest wszechstronny i obejmuje cztery główne etapy:

  • Sport na najwyższym poziomie (elitarny)
  • Sport zorganizowany (sport klubowy)
  • Sport rekreacyjny
  • Sport dla zdrowa ze względów leczniczych lub w celu doskonalenia sprawności fizycznej. Jest korzystny jako terapia i rehabilitacja dla osób niepełnosprawnych.

Dyscypliny sportowe w których biorą udział zawodnicy niepełnosprawni są wykonywane z wykorzystaniem adaptacji należytego sprzętu, odpowiedniego do stopnia i rodzaju ograniczenia sprawności, a także zasad określonych przy konkretnej dyscyplinie.

Sport dla osób niepełnosprawnych może przyjmować rożną postać oraz cel jego wykonywania. Dla niektórych zawodowe dyscypliny mogą być spełnieniem marzeń oraz dalszym sensem życia, dla innych  uprawianie sportu może się wiązać z rekreacją i mieć charakter zdrowotny. Forma rehabilitacji kompleksowej jest powszechnie stosowana i oddziałuje zarówno na strefę fizyczną, jak również psychiczną oraz życie społeczne. Głównym zadaniem każdej formy danej dyscypliny jest wykorzystanie ruchu jako środka wspomagającego i doskonalącego rozwój człowieka, rozwijając tym samych ruchomość oraz poprawiając adaptację do aktywności fizycznej.

„Jeśli nie starasz się przełamywać barier, pewnego dnia to one skutecznie przyprą Cie do muru”   - Robin Williams

Celem w życiu każdego człowieka powinno być bycie lepszą wersją wczorajszego dnia. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, natomiast każdy z nas powinien mieć cel do którego dąży i nadaje mu sens w życiu. Bariery są i będą, ale to dzięki nim możemy zauważyć postęp i miejsce w którym się znajdujemy. Życie wśród barier jest doskonałym odwzorowaniem w sportowym życiu osób niepełnosprawnym.

W dawnych latach osoby z niepełnosprawnością, uważane były za odłam ludzkości, odsuwane poza społeczeństwo, zamykane w domach, uważane za przynoszenie wstydu rodzinie. Dążenie osób niepełnosprawnych do „normalności” nie było wtedy możliwe. Nieświadomi swoich praw, nie mogli w pełni uczestniczyć w życiu społecznym i zawodowym.

Ograniczeni barierami, pozbawieni byli większości dobrodziejstw dostępnych dla społeczeństwa: np. teatr, areny sportowe, miejsca publiczne. W XX wieku znacząco poprawiło się spostrzeganie osób niepełnosprawnych, przede wszystkim zmieniła się świadomość ludzi o traktowaniu i mówieniu na temat osób niepełnosprawnych. Małymi krokami osoby z niepełno sprawnościami mogą czuć się jak pełnosprawni w korzystaniu z rzeczy, które kiedyś stanowimy bariery. Czas w ludzkości takich osób jest doskonałym lekarstwem na ograniczenia i rutynę, poprzez dostarczenie pozytywniej energii i niesamowitych wrażeń.

Łukasz Mamczarz podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Londynie /AFP

Ruch i aktywność fizyczna jest potrzebą ludzi, jest naturalna i stanowi o prawidłowym funkcjonowaniu, sprzyja pozytywnie na funkcjonowanie organizmu oraz strefę mentalną ludzkiej osobowości, jest pewnego rodzaju impulsem do podejmowania większych wyzwań, nawiązywania kontaktów, otwartości i niesienia pozytywnej energii. Poprzez sport poznajemy nowych ludzi, rozwijamy swoją osobowość, nawiązujemy relacje, a przede wszystkich stajemy się bardziej otwarci na świat. W dyscyplinach osób niepełnosprawnych jest to niezwykle ważna kwestia, która bez wątpienia ma duże znaczenie w dalszym życiu mimo swojej niepełnosprawności.

Kluczowe daty w przełamaniu barier osób niepełnosprawnych w stosunku do obywateli nastąpiły w 1975 roku, w którym to ustawy, regulacje prawne oraz przepisy zostały ujednolicone przez Organizację Narodów Zjednoczonych  jako część Deklaracji Praw Osób Niepełnosprawnych. Głównym celem było zagwarantowanie osobom niepełnosprawnych dostępu do edukacji szkolenie poprzez rozwój kulturowy oraz w charakterze rekreacyjnym. Rok później pod patronatem UNESCO, na Międzynarodowej Konferencji Ministrów i Urzędników ustanowiono prawo do uczestniczenia osób niepełnosprawnych w wychowaniu fizycznym.

Słowo „bariera” oznacza jakąś przeszkodę, sytuację trudną do przekroczenia, bądź też sytuację, która jest dla nas nieosiągalna. W sporcie osób niepełnosprawnych występują:

  • Bariery osobiste

Dotyczące osób z niepełnosprawnością, które nie chętnie uczestniczą w sporcie z powodu braku czasu, lenistwa, braku chęci lub braku zainteresowań aktywnością fizyczną.

  • Bariery społeczne i psychologiczne

Brak dostatecznej wiedzy na temat przydatności sportu w ich życiu, brak dostrzegania jakie niesie za sobą aktywność fizyczna w poprawie zdrowia oraz funkcjonowania organizmu.

  • Bariery zdrowotne

Grupa obejmująca rodzaj oraz poziom danej dysfunkcji, ograniczający uprawianie danej dyscypliny sportowej.

  • Bariery edukacyjne

Ograniczenia z dostosowaniem sprzętu, miejsc, umożliwiających komfortowe korzystanie z potrzeb związanych z rozwojem naukowym lub dalszą nauką.

  • Bariery finansowe

Problem związany z małym przeznaczeniem budżetu na sport dla osób niepełnosprawnych, brak sponsorów. Natomiast z drugiej strony, duże koszty budowy oraz utrzymywania miejsc przeznaczonych dla osób z niepełnosprawnością. Pozytywnym aspektem jest coraz częstsze wsparcie ze środków unijnych na przedsięwzięcia oraz organizowanie imprez sportowych.

  • Bariery architektoniczne

Powszechny i najpoważniejszy problem, z którym borykają się niepełnosprawni chcący uczestniczyć w sporcie. Obecnie, według rozporządzeń budynki i obiekty sportowe muszą być dostosowane dla potrzeb osób niepełnosprawnych ułatwiające im prawidłowe funkcjonowanie w miejscach publicznych.

Sport, rekreacja, wychowanie fizyczne oraz inne formy ruchowe odgrywają bardzo ważną rolę w aktywizacji osób niepełnosprawnych. Sport dla osób z niepełnosprawnością wymaga koordynacji i współpracy z lekarzami, fizjoterapeutami oraz nauczycielami wychowania fizycznego z odpowiednimi kwalifikacjami. Aktywność fizyczna jest istotną częścią w prawidłowym i odpowiednim stylu życia każdego człowieka, a tym bardziej u osób z uszczerbkiem na zdrowiu. Tak naprawdę u osób uprawiających sport nie ma przegranych, już sama ambicja stawienia się swoim słabościom, wyjścia z szarej strefy jest aktem odwagi, pokazując, iż sport jest idealną formą do przełamywania swoich barier, które istnieją tylko w naszej głowie. Nie ma rzeczy niemożliwych.

Stanisław Szpyrka, trener piłki nożnej