Z REHABILITACJĄ ZA PAN BRAT

Zespół cieśni nadgarstka choroba cywilizacyjna?

Zespół cieśni nadgarstka określano niegdyś chorobą zawodową informatyków, sekretarek, pianistów i dziennikarzy. Dziś wiadomo jednak, że każdy, kto spędza długie godziny pisząc na komputerze lub wykonuje inne powtarzające się ruchy rękami np. trzymając przez wiele godzin kierownicę samochodu lub roweru albo pracując przy taśmie montażowej jest zagrożony chorobą (na zespół cieśni nadgarstka dwa razy częściej chorują kobiety).

 

Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) to zaburzenie funkcji nerwu pośrodkowego w następstwie przewlekłego ucisku. W ponad 90 proc. przypadków występuje idiopatyczny zespół cieśni nadgarstka, czyli z niewiadomej przyczyny.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka: drętwienie i ból palców.

Można podejrzewać zespół cieśni nadgarstka, jeśli ból i drętwienie palców (kciuk, wskazujący, środkowy i część serdecznego) wybudzają ze snu. Na początku pierwszego stadium choroby zdarza się to rzadko. Potem dolegliwości pojawiają się wielokrotnie w ciągu nocy, a ból promieniuje do przedramienia, a nawet barku.

W drugim stadium drętwienie i ból występują także w dzień, zwłaszcza w trakcie wysiłku (np. podczas prowadzenia samochodu czy jazdy na rowerze). Towarzyszy temu pogorszenie się sprawności manualnej przy czynnościach wymagających precyzji, takich jak szycie, obieranie warzyw, robienie makijażu.

W trzecim stadium zespołu cieśni nadgarstka wcześniejsze objawy się nasilają i pojawiają się zaniki mięśniowe. Niektórym może się jednak wydawać, że choroba ustępuje, ponieważ bolesne drętwienie palców nocą czasami staje się mniej dokuczliwe. Tymczasem jest to sygnał pogłębiania się zmian degeneracyjnych nerwu pośrodkowego.

Jak zdiagnozować problem?

Możesz samodzielnie przeprowadzić testy prowokacyjne, które robią lekarze podczas wstępnej diagnozy. Oczywiście taki szybki i prosty test to tylko wstęp do kolejnych badań, na które na pewno skieruje cię lekarz.

Test Phalena: Unieś rękę przed siebie i zegnij w łokciu tak, by powstał kąt prosty. Następnie maksymalnie zegnij nadgarstek, tak jakbyś chciał dotknąć palcami jego wewnętrznej strony. Staraj się, by palce i dłoń były rozluźnione. Wytrzymaj w tej pozycji minutę. Przy zespole cieśni nadgarstka pojawia się zwykle drętwienie, mrowienie lub uczucie „przebiegania impulsu” wzdłuż nerwu.

Odwrócony test Phalena: Złącz dłonie, jak do modlitwy, z wyprostowanymi palcami, i odciągnij łokcie na boki, tak by nadgarstki były maksymalnie zgięte, a palce naciskały na siebie. Jeśli cierpisz na zespół cieśni nadgarstka, w ciągu 10-15 sekund pojawi się ból.

 

Test Tinela: Poproś kogoś z domowników, żeby delikatnie opukał (np. płaską końcówką długopisu) okolice nadgarstka, po wewnętrznej stronie, przede wszystkim pośrodku, a potem posuwając się o 2-3 cm w stronę wnętrza dłoni. Stukanie u osób chorych wywołuje ból i mrowienie.

 

Test opaski uciskowej: Załóż na ramię opaskę ciśnieniomierza i napompuj ją powyżej twojego typowego ciśnienia skurczowego. Jeśli ręka zacznie mrowić i drętwieć w nadgarstku, możesz podejrzewać, że cierpisz na zespół cieśni.

 

Bez względu na wynik domowej diagnozy,  jeśli bóle albo drętwienie nadgarstka regularnie powracają trzeba wykonać szczegółowe badania które może zlecić i wykonać lekarz, takie jak:

  • Oprócz wywiadu i testów klinicznych:
  • EMG (elektromiografia), badanie pozwala na ocenę szybkości przewodzenia w nerwie pośrodkowym na poziomie nadgarstka. Zwolnienie prędkości przewodzenia lub wydłużenie latencji czuciowej (>3,5ms) i motorycznej (>4,5ms) może potwierdzać neuropatię, podobnie jak porównanie tych parametrów z nerwem łokciowym lub nerwem pośrodkowym drugiej ręki.
  • USG, które zobrazuję tkanki leżące wewnątrz kanału nadgarstka;
  • MRI (rezonans magnetyczny) nadgarstka, pozwala na wizualizację anatomiczną pola operacyjnego, uzyskanego obrazu nerwu pośrodkowego i wykazanie jego obrzęku.

Jak walczyć z zespołem cieśni nadgarstka?

Jeśli chory trafi do ortopedy w początkowym stadium choroby, być może wystarczy leczenie nieoperacyjne. Polega ono na krótkotrwałym unieruchomieniu ręki w ortezie, która ma na celu zlikwidowanie obrzęku i stanu zapalnego ścięgien, przyjmowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) oraz lekarz skieruje pacjenta do fizjoterapeuty.


Fizjoterapia

Przydatność fizjoterapii w zespole cieśni nadgarstka jest niekwestionowana zarówno w postępowaniu zachowawczym jak i pooperacyjnym. Jej główne zadania to zmniejszenie dolegliwości bólowych, zwłaszcza nocnych i poprawa funkcji ręki, gdyż te elementy wpływają znacząco na jakość życia pacjentów. Do szczególnie zalecanych metod zalicza się terapię ultradźwiękami (fala ultradźwiękowa pobudza regenerację uciśniętego nerwu, zwiększa elastyczność tkanki łącznej poprzez wpływ na włókna kolagenowe oraz działa przeciwbólowo; stosowane natężenie fali UD wynosi od 0,3W/cm2 do 0,8W/cm2, a czas zabiegu od 6 do 8 minut; niektórzy autorzy zalecają większe dawki od 1,3 W/cm2 do 1,5W/cm), masaż wirowy (łączy działanie dwu czynników: termicznego i mechanicznego – wynikającego z ruchu wirowego wody, zmniejsza napięcie elementów okołostawowych, poprawia ich ukrwienie i wywiera działanie przeciwbólowe) oraz ćwiczenia poślizgowe, czyli automobilizacje splotu ramiennego i nerwu pośrodkowego, które poprawiają ruchomość splotu ramiennego i nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Zastosowanie znajduje także galwanizacja podłużna kark-ręka, krioterapia, akupunktura pól nerwu nadgarstka, elektrostymulacja punktowa trójkątna obejmująca mięśnie niedowładne odwodziciela krótkiego kciuka i mięśnie przeciwstawiacza kciuka, okłady borowinowe, rękawiczka parafinowa, ćwiczenia „wyciągowe”, ćwiczenia bierne ze zgięciem dłoniowym nadgarstka, ćwiczenia zmniejszające obrzęki na przykład unoszenie ręki do góry, ćwiczenia manualne ręki.

Operacja zespołu cieśni nadgarstka

Zabieg operacyjny obarczający nerw pośrodkowy polega na zwiększeniu przestrzeni w kanale nadgarstka przez przecięcie więzadła poprzecznego. Co prawda zrasta się ono aż 3 miesiące, ale jest wydłużone i ucisk nie powraca. Operację przeprowadza się metodą otwartą lub endoskopową. W tym pierwszym przypadku cięcie wykonuje się na nasadzie dłoni. Może być dość długie (2-4 cm), gdy istnieje konieczność rozszerzenia zabiegu (np. o usunięcie zapalnej ziarniny), lub krótkie (1-1,5 cm), jeśli tylko przecina się więzadło. W tym drugim przypadku operacja trwa zaledwie kilka minut. Narkoza w obu przypadkach jest niepotrzebna. Stosuje się znieczulenie miejscowe lub usypia pacjenta na kilka minut.

Jedynie kilka minut trwa także operacja wykonana mniej inwazyjną metodą endoskopową (przez małe nacięcie wprowadza się minikamerę połączoną z nożem). Rekonwalescencja po tym zabiegu jest krótsza, ponieważ cięcie wykonuje się na spodniej części nadgarstka, co wiąże się z mniejszym uszkodzeniem tkanek. Rana szybciej się goi, blizna jest mniej bolesna, a proste, lekkie czynności, takie jak jedzenie, ubieranie, można wykonywać już następnego dnia po zabiegu.

Rehabilitacja po przecięciu więzadła nie jest potrzebna. Czas powrotu do pracy zależy od zastosowanej metody i wykonywanego zawodu. Wynosi od 4 tygodni dla pracy biurowej do ponad 2 miesięcy przy ciężkiej pracy fizycznej. W zasadzie już po miesiącu samemu można decydować, które czynności są zabronione. Jeśli pojawia się ból, na jakiś czas trzeba jeszcze z nich zrezygnować.

Rokowanie

Nawrót choroby zdarza się zarówno po leczeniu zachowawczym, jak i operacyjnym. Najczęściej dochodzi do niego wtedy, gdy przyczyna schorzenia nie zostaje wyeliminowana, np. powrót do tych samych powtarzanych czynności w pracy zawodowej czy utrzymujące się zaburzenia ogólnoustrojowe. Nieleczony zespół cieśni nadgarstka prowadzi nieodwołalnie do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu pośrodkowego, znacznej dysfunkcji ręki, a nawet trwałego inwalidztwa, czego konsekwencją jest ograniczenie lub nawet całkowite uniemożliwienie pracy zawodowej.

 

 Jak można zapobiec zaburzeniu?

Osoby, których praca lub hobby może sprzyjać powstawaniu takich dolegliwości powinny pamiętać o przyjmowaniu prawidłowych pozycji. Podczas pracy przy komputerze przedramiona powinny mieć pełne podparcie, a nadgarstki spoczywać na sylikonowych podkładkach, co zapewni prawidłowe ich ułożenie. Jadąc samochodem warto zwrócić uwagę na to aby nadgarstki nie były zgięte w żadną stronę. Jeśli uprawiany sport wymusza duże napięcia w tej okolicy, należy zwrócić szczególną uwagę na prawidłową technikę wykonywanych ćwiczeń. Dodatkowo częste wykonywanie delikatnych ruchów kolistych nadgarstków, poprawi ukrwienie tej okolicy a także zwiększy to ślizg tkanek.

Źródło ilustracji: http://neurochirurgwroclaw.com.pl