Przesłanki ulgi rehabilitacyjnej w zakresie wydatków na samochód osobowy – konieczność ich udokumentowania w świetle wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 maja 2017 roku

Odliczenia od dochodu wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne dotyczących używania samochodu osobowego dla potrzeb związanych z przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne przez osoby niepełnosprawne, uregulowane zostały w ramach istnienia tzw. „ulgi rehabilitacyjnej” w art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa”).

Dla przypomnienia, możliwość odliczenia ulgi rehabilitacyjnej, przysługuje osobie, która posiada:

1. orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności,
2. decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną,
3. orzeczenie o niepełnosprawności,
4. na utrzymaniu osobę niepełnosprawną – a dochody tych osób nie przekraczają kwoty 9 120 złotych rocznie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy, podstawę obliczenia podatku, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1, 2, 4, 4a-4e, ust. 6 lub art. 24b ust. 1 i 2, lub art. 25 ustawy, po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Z art. 26 ust. 7a pkt 14  ustawy wynika, że za wydatki, wchodzące w skład ulgi rehabilitacyjnej związane z przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, uznaje się te, które są poniesione na używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi - w wysokości do kwoty 2 280 zł.

Warunkiem odliczenia od dochodu wydatków na przewozy, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

1. statusu osoby niepełnosprawnej,
2. samochodu osobowego (którego są właścicielami lub współwłaścicielami, jednakże nie ma wymogu, aby osoby te posiadały prawo jazdy i użytkowały samochód jako kierowca),
3. uprawdopodobnienie faktu korzystania z zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.

Dopiero bowiem łączne spełnienie wszystkich tych warunków umożliwia dokonanie odliczenia w tym zakresie.

Właśnie te przesłanki były przedmiotem orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, zapadłego w dniu 5 maja 2017 roku (II FSK 993/15). Sąd ten, trafnie zauważył w treści uzasadnienia wyroku, że nie można wywodzić, iż ulga rehabilitacyjna związana z przewozem osób niepełnosprawnych samochodem osobowym przysługuje z samego faktu inwalidztwa i posiadania samochodu osobowego wykorzystywanego także dla potrzeb osoby niepełnosprawnej. Określone wydatki muszą być faktycznie poniesione i to na określone cele. Wprawdzie podatnik nie ma obowiązku udokumentowania tych wydatków (na używanie samochodu), lecz powinien on liczyć się z koniecznością wykazania uprawnienia do skorzystania z ulgi i w sposób wiarygodny uprawdopodobnić fakt ich poniesienia.

Inaczej mówiąc, orzeczenie o niepełnosprawności (podobnie jak i fakt posiadania własnego pojazdu) to tylko jeden z warunków odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne. Podatnik nie może być pozbawiony prawa do odliczeń omawianych wydatków, o ile uprawdopodobni ich poniesienie. Co ważne, wskazane przepisy prawa stanowią wprost, że wydatki te nie wymagają udokumentowania. Stąd też organy podatkowe w zasadzie nie powinny żądać dokumentów potwierdzających dokonywanie wydatków. Niemniej jednak nie oznacza to, że organ nie może wzywać do przedstawienia zaświadczeń o niepełnosprawności, odbywanych zabiegach rehabilitacyjnych, wyjazdach sanatoryjnych, wizytach u lekarza itd. Kontrola będzie się w takim wypadku opierała bowiem na dostatecznym uprawdopodobnieniu poniesionych wydatków. Celem, który przyświecał ustawodawcy przy wprowadzeniu możliwości dokonywania odliczeń na cele rehabilitacyjne, było ułatwienie osobom niepełnosprawnym prowadzenia normalnego życia oraz korzystanie z rehabilitacji.

Podsumowując dotychczasowe rozważania, należy wskazać, że ustawodawca odstąpił od obowiązku potwierdzania wydatków, poniesionych na cele rehabilitacyjne dotyczących używania samochodu osobowego przez osoby niepełnosprawne. Podatnik korzystający z ulgi na cele rehabilitacyjne powinien jednak uprawdopodobnić przynajmniej sam fakt poniesienia tych wydatków.